عقیده شما اصلا هم محترم نیست!
بارها دیدم وشنیدم که کسی میگه "به عقاید دیگران احترام بگذارید"! یا "جرم توهین به عقاید"! این مطلب در مورد بی‌اساس بودن این جمله است!
من نمی‌دونم این جمله از کی و کجا شروع شده اما به نظرم می‌آد که سابقه‌ی طولانی نداره. یک چیزی که مشخصه، ژست روشنفکرانه‌ای هست که همراه گفتن این جمله گرفته میشه و عموما بحث در مورد عقیده‌ای هست که خیلی هم قابل دفاع نیست! اما قبل از اینکه وارد موضوع اصلی بشم بهتره یک موضوع رو مشخص کنم.
انسان موجودی محترم است. حالا اینکه آیا این صرفا یک توافقه یا نه رو بگذاریم کنار! اما بهتره بپذیریم که انسان موجودی محترمه. البته این جمله، ما رو مجبور به کاری نمی‌کنه! بلکه فقط از بعضی از کارها منع میکنه! مثلا ما حق نداریم که هیچ انسانی رو (صرف نظر از کاری که انجام داده) تحقیر، شکنجه یا اعدام کنیم. البته انسان‌های زیادی بیمار و گرفتار و مشکل‌آفرین (حتی برای نوع بشر) هستند اما اولا باید ببینیم چرا اون‌ها این چنین شدن و بعد برای کمک و اصلاح اون‌ها باید چه کاری کرد.
اما عقیده! من واقعا نمیتونم باور کنم چطور این جمله اینقدر فراگیر شده! اولا "احترام به عقیده" چه معنی داره؟ آیا یعنی ما باید جلوی عقاید هم دولا بشیم و تعظیم کنیم؟! الان گفتم که حتی برای انسان ذاتا محترم هم، ما مجبور به احترام گذاشتن نیستیم! به نظر میاد منظور اینه که عقاید رو همانطور که هستن قبول کنیم و احیانا انتقاد یا صحبتی در موردشون نکنیم! به نظرم تنها چیزی که باید همیشه و همواره زیر تیغ تیزترین ساطور انتقادها باشه، همین عقاید و نظرات هست! اصلا راه رشد یک عقیده، نقد کردن اونه! اما حالا ما باید به عقاید احترام بگذاریم و کاری به اون‌ها نداشته باشیم؟!
هر روز عقاید زیادی تولید میشه و عقاید زیادی هم به سطل آشغال‌ها فرستاده میشن. این کاملا طبیعیه! انسان فکر میکنه و عقاید رو مورد سنجش و آزمایش قرار میده و وقتی به یک عقیده اشتباه میرسه به راحتی باید اون رو کنار بندازه و جایگزین مناسبی براش پیدا کنه. در جهان فکری ما، هزاران عقیده اشتباه، احمقانه و حتی مسخره وجود داره! حالا ما باید به همه اون‌ها احترام بگذاریم؟! اگر من بگم که عقیده دارم باید دو سیلی به هر کسی که این نوشته رو می‌خونه بزنم، آیا شما به این عقیده من احترام میگذارید؟! یا آن رو عقیده‌ای احمقانه و مسخره می‌دونید؟ در این دنیا افرادی هستند که گاو رو می‌پرستن و گوشت گاو نمی‌خورن. حالا لطفا شما به عقاید دیگران احترام بگذارید و گوشت گاو مصرف نکنید! حتی بدتر از اینها هم وجود داره! این عقیده رایج در میان قشر بسیار سنتی ایرانی که زنان باید در خانه بمونند یا دختران نباید در حضور دیگران با صدای بلند حرف بزنند یا بخندند و دختران نباید در بیرون از خانه کار کنند؛ همگی عقایدی بسیار اشتباه، احمقانه و مسخره هستن! من به این عقاید می‌خندم و اون‌ها مورد تمسخر و توهین قرار می‌دم! و اگر ببینم کسی چنین عقایدی داره، سعی
می‌کنم در اولین فرصت با او صحبت کنم تا جلوی رشد چنین عقایدی گرفته بشه.
البته باید توجه کنیم که هیچ کس حق نداره انسانی رو به دلیل داشتن عقیده‌ای مورد تمسخر و تحقیر قرار بده. اما تمسخر خود عقیده چیزیه که گاهی اجتناب ناپذیر میشه! اگر دیدیم شخصی عقاید بسیار اشتباه و حتی مسخره‌ای داره باید به عمق آسیب و فشاری که اون شخص دیده پی ببریم و سعی کنیم به او کمک کنیم! شاید چنین شخصی از مشکلات روحی و مغزی بسیاری رنج می‌بره و اگر بخواهیم مقصری پیدا کنیم، قطعا مقصر، جامعه‌ای هست که چنین شخصی رو به وجود آورده! اگر من متوجه شوم که یکی از دوستانم یکی از عقاید فوق رو داره شاید تصمیم بگیرم به او کمک کنم یا اینکه به این نتیجه برسم که دوستی با این فرد برای من سود و حاصلی نداره و این دوستی رو خاتمه بدم.
تمام حرفی که من می‌خوام بزنم اینه که در دنیای ما عقاید و نظرات اشتباه، احمقانه و مسخره‌ی زیادی هست. برای همین، اساسا دستور احترام گذاشتن یا حتی توهین نکردن به یک عقیده (حتی اگر توهین کردن هیچ فایده‌ای نداشته باشه!)، دستور نامعقولی‌ست! با این حال نباید فراموش کنیم که ما حق نداریم به افراد توهین کنیم حتی اگر احمقانه‌ترین عقاید رو داشته باشن! ما فقط می‌تونیم به علت پنهان چنین اتفاقی فکر کنیم و اگر می‌تونیم برای کمک کردن تلاش کنیم.
و نکته پایانی اینکه به نظر میاد افرادی که میگن "به عقاید دیگران توهین نکنید و احترام بگذارید" بیشتر منظورشون این هست که به عقاید "من" احترام بگذارید و دلیلش هم اینه که عموما نمیتونن از عقیدشون دفاع کنن یا براش دلیل و برهانی بیارن! پس بهترین راه خفه کردن مخالف هست! گاهی با زور! گاهی با جملات شبه روشنفکرانه!
::samic::
نوشته شده در شهریور 92
مطالب گذشته